Link tải Giáo án Ngữ Văn 10 Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi)
1. Kiến thức
– Cảm nhận vẻ đẹp độc lạ của bức tranh vạn vật thiên nhiên ngày hè, vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi với tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu đời, nặng lòng với nhân dân, quốc gia .
– Vẻ đẹp thơ Nôm Nguyễn Trãi
2. Kĩ năng
Có kĩ năng nghiên cứu và phân tích một bài thơ Nôm của Nguyễn Trãi .
3. Thái độ, phẩm chất
Bồi dưỡng tình yêu vạn vật thiên nhiên, quốc gia, tình cảm gắn bóa với đời sống của dân cư .
4. Định hướng phát triển năng lực
– Năng lực tự chủ và tự học, năng lượng hợp tác, năng lượng xử lý yếu tố và phát minh sáng tạo ; năng lượng nghệ thuật và thẩm mỹ, năng lượng tư duy ; năng lượng sử dụng ngôn từ .
1. Giáo viên
SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tìm hiểu thêm, Thiết kế bài giảng
2. Học sinh
SGK, vở soạn, tài liệu tìm hiểu thêmGv phối hợp giải pháp đọc phát minh sáng tạo, đối thoại, trao đổi, nêu yếu tố, đàm đạo, tích hợp .
1. Ổn định tổ chức lớp
Sĩ số : ……………………………..
2. Kiểm tra bài cũ
? Hào khí Đông A được biểu lộ như thế nào trong bài thơ “ Tỏ lòng ” của Phạm Ngũ Lão .
3. Bài mới
Hoạt động 1. Hoạt động khởi động
Nguyễn Trãi ( 1380 – 1442 ) là tác giả VH lớn của VHTĐVN. Ông không chỉ là tác giả của những áng hùng văn “ có sức mạnh bằng mười vạn quân ” ( Bình Ngô đại cáo, Quân trung từ mệnh tập ) mà còn là tác giả của những bài thơ Nôm chan chứa xúc cảm, tình yêu vạn vật thiên nhiên, đời sống, nặng lòng với nhân dân, quốc gia. Tập thơ Nôm Quốc âm thi tập của ông gồm 254 bài, là tập thơ Nôm sớm nhất, bông hoa đầu mùa bùng cháy rực rỡ nhất của thơ Nôm, lưu lại bước tăng trưởng của VH chữ Nôm trong VHTĐ. Tập thơ đó có nhiều phần, trong đó có phần Vô đề ( không có tựa đề ) nhưng được xếp thành một số mục cho tất cả chúng ta thấy rõ bức chân dung ý thức của Ức Trai. Hôm nay, tất cả chúng ta sẽ cùng tìm hiểu và khám phá bài thơ Bảo kính cảnh giới-số 43 ( Cảnh ngày hè ) thuộc mục Bảo kính cảnh giới ( Gương báu răn mình ) .
Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới
GV hướng dẫn học viên khám phá phần tiểu dẫn SGK .
1. Tập thơ Quốc âm thi tập
+ Vô đề : Ngôn chí, Mạn thuật, Tự thán, Bảo kính cảnh giới, …
+ Môn thì lệnh : về thời tiết .
+ Môn hoa mộc : về cây cối .
+ Môn cầm thú : về quái vật .
+ Người anh hùng với lí tưởng nhân nghĩa, yêu nước, thương dân .
+ Nhà thơ với tình yêu vạn vật thiên nhiên, quê nhà, quốc gia, đời sống, con người .
– Nghệ thuật :
+ Việt hóa thơ thất ngôn bát cú Đường luật, phát minh sáng tạo thể thất ngôn xen lục ngôn .
+ Ngôn ngữ vừa lịch sự và trang nhã, trau chuốt vừa bình dị, tự nhiên, gần với đời sống thường ngày .
+ Câu 2 – câu 5 : vẻ đẹp bức tranh vạn vật thiên nhiên, đời sống .
+ Câu 1, câu 7 – 8 : vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi .
1. Vẻ đẹp của bức tranh vạn vật thiên nhiên, đời sống
+ Cây hòe .
+ Hoa lựu .
+ Hoa sen .
+ Âm thanh của đời sống con người : lao xao chợ cá .
+ Âm thanh của tự nhiên : dắng dỏi cầm ve .
– Sắc thái của cảnh vật:
* Cây hoè : + Động từ mạnh “ đùn đùn ” gợi tả sự hoạt động của một nguồn sống mãnh liệt, sôi trào .
+ Kết hợp với hình ảnh miêu tả “ tán rợp giương ” – tán giương lên che rợp .
→ Hình ảnh cây hoè đang ở độ tăng trưởng, có sức sống mãnh liệt .
* Hoa lựu : Động từ mạnh “ phun ” thiên về tả sức sống. Nó khác với tính từ “ lập loè ” trong thơ Nguyễn Du ( Dưới trăng quyên đã gọi hè / Đầu tường lửa lựu lập loè đơm bông ) thiên về tạo hình sắc .
→ Động từ mạnh “ phun ” diễn đạt trạng thái niềm tin của sự vật, gợi tả những bông thạch lựu bung nở tựa hồ một cơn mưa hoa .
* Hoa sen : “ tiễn mùi hương ” – ngát mùi hương .
Tính từ “ ngát ” gợi sự bừng nở, khoe sắc, toả hương ngào ngạt của hoa sen mùa hạ .
→ Các động từ mạnh, tính từ sắc thái hóa góp thêm phần diễn đạt một bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa hè tràn trề sức sống. Nguồn sống ấy như tạo ra một sự thôi thúc tự bên trong, đang ứ căng, đang tràn trề trong lòng vạn vật thiên nhiên vạn vật, ko kìm lại được, khiến chúng phải “ giương ” lên, “ phun ” ra hết lớp này đến lớp khác .
* Lao xao chợ cá :
+ Âm thanh đặc trưng của làng chài – tín hiệu của sự sống của con người .
+ Âm thanh từ xa vọng lại → cái nghiêng tai kì diệu, tinh xảo và tấm lòng luôn hướng đến con người và đời sống của Nguyễn Trãi .
* Dắng dỏi cầm ve – tiếng ve kêu inh ỏi như tiếng đàn .
→ Những âm thanh được gợi tả thật rộn ràng, vui tươi .
– Bức tranh vạn vật thiên nhiên, đời sống được miêu tả vào thời gian cuối ngày nhưng ko gợi cảm giác ảm đạm. Bởi ngày sắp tắt nhưng sự sống ko ngừng lại. Thiên nhiên vẫn hoạt động với một nguồn sống dồi dào, mãnh liệt. Bức tranh vạn vật thiên nhiên, đời sống còn rộn ràng những âm thanh vui tươi .
Hs tranh luận, phát biểu .
– Từ câu 2-5, Nguyễn Trãi đã lan rộng ra hồn thơ của mình, kêu gọi nhiều giác quan và cả sự liên tưởng để cảm nhận và diễn đạt những vẻ đẹp của bức tranh vạn vật thiên nhiên, đời sống cảnh ngày hè rất chân thực, sinh động và quyến rũ. Điều đó cho thấy ông có tình cảm ntn với vạn vật thiên nhiên và đời sống con người ?
Hs đàm đạo, phát biểu .
Gv nhận xét, bổ trợ, bình giảng .
* Câu 1 : Rồi – rỗi rãi → thực trạng đặc biệt quan trọng khan hiếm trong cuộc sống con người “ thân ” ko nhàn mà “ tâm ” cũng ko nhàn .
→ Thời gian rảnh rỗi, tâm hồn thư thái, thanh thản .
→ Một ngày với khí trời thoáng mát, trong lành .
→ Hoàn cảnh lí tưởng cả điều kiện kèm theo khách quan và chủ quan để Nguyễn Trãi làm thơ và yêu say cảnh đẹp .
Ức Trai là nhà thơ của vạn vật thiên nhiên : “ Non nước cùng ta đã có duyên ” ( Tự thán – 4 ). Ông đến với vạn vật thiên nhiên trong mọi thực trạng : thời chiến, thời bình, lúc buồn, khi vui, lúc bận rộn và cả khi thư nhàn. Ông luôn rộng mở hồn mình để đảm nhiệm mọi vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên, quốc gia, đời sống con người : “ Túi thơ chứa hết mọi giang san ” ( Tự thán-2 ) … Một phút rảnh rỗi với bậc khai quốc công thần, tận trung, tận lực giúp vua, giúp nước ấy thật đáng quý biết bao …
– Nguyễn Trãi đã lan rộng ra hồn thơ, kêu gọi nhiều giác quan và sự liên tưởng để cảm nhận, diễn đạt những vẻ đẹp của bức tranh vạn vật thiên nhiên, đời sống cảnh ngày hè chân thực, tràn trề sức sống, sinh động, vừa dân dã, đơn giản và giản dị vừa quyến rũ. Điều đó cho thấy sự tinh xảo, nhạy cảm, tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu đời, yêu đời sống của ông .
* Câu 7-8 :
– Ngu cầm – đàn của vua Ngu Thuấn, bậc minh quân gắn với khúc hát Nam Phong → mơ ước cho nhân dân có đời sống giàu đủ .
– Câu 8 : 6 chữ dồn nén xúc cảm cả bài thơ → điểm kết tụ của hồn thơ Ức Trai ko phải ở vạn vật thiên nhiên tạo vật mà chính ở đời sống con người, ở nhân dân .
→ Khát vọng về đời sống thái bình, no ấm, niềm hạnh phúc cho nhân dân ( dân giàu đủ ) và đó phải là đời sống thái bình, ấm no, niềm hạnh phúc cho tổng thể mọi người ở mọi nơi ( khắp đòi phương ) .
Đêm ngày cuồn cuộn nước triều đông. ( Thuật hứng-5 )
Vậy nên, Nguyễn Trãi hiếm khi có khoảng thời gian ngắn thư nhàn, thanh thản. Nhưng ở trong bài thơ này, ông có cả một “ ngày trường ” chiêm ngưỡng và thưởng thức vạn vật thiên nhiên với một tâm trạng lâng lâng, sảng khoái. Bởi niềm mơ ước, nỗi trăn trở, giày vò tâm can ông, mục tiêu lớn nhất của đời ông đã được triển khai : dân có đời sống ấm no, niềm hạnh phúc. Thế nên, nhìn cảnh sống của nhân dân qua đời sống của những người dân chài vốn lam lũ nay được yên vui, no đủ, ông mơ ước có được cây đàn của vua Thuấn để gảy khúc Nam Phong, ca tụng cảnh “ Dân giàu đủ khắp đòi phương ”. Đó là khát vọng cao quý, đẹp tươi của một con người hết lòng vì dân vì nước .
Nhận xét khái quát về những nét rực rỡ trong nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ ?
1. Nội dung
Tư tưởng lớn xuyên suốt trong sự nghiệp trước tác của Nguyễn Trãi – tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân – được bộc lộ qua những rung động trữ tình dạt dào trước cảnh vạn vật thiên nhiên ngày hè .
2. Nghệ thuật
– Sử dụng từ láy độc lạ : đùn đùn, lao xao, dắng dỏi …
– Thể thơ : thất ngôn xen lục ngôn .
– Ngôn ngữ : giản dị và đơn giản, tinh xảo xen lẫn từ Hán và điển tích .
Hoạt động 3. Hoạt động thực hành
* Tích hợp GD bảo vệ thiên nhiên và môi trường : Từ bức tranh vạn vật thiên nhiên trong bài, em thấy mình cần có nghĩa vụ và trách nhiệm như thế nào trong việc giữ gìn và bảo vệ vạn vật thiên nhiên ?
– Biết rung cảm trước sự tươi đẹp và trong sáng của vạn vật thiên nhiên
– Có ý thức bảo vệ vạn vật thiên nhiên
Hoạt động 4: Hoạt động ứng dụng
* Qua bài thơ, em thấy bản thân mình cần có nghĩa vụ và trách nhiệm như thế nào so với quốc gia ?
*Trách nhiệm của bản thân
– Giữ gìn, bảo vệ những di sản vạn vật thiên nhiên
– Biết yêu đời sống bình dị nơi thôn dã
– Có nghĩa vụ và trách nhiệm kiến thiết xây dựng quê nhà
#Chuyên mục: Chia Sẻ Kiến Thức
# https://thuthuat.com.vn/
#